Μια φορά κι έναν καιρό σε μια οικογενειακή επιχείρηση με έδρα λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη, τη διοίκησή της την ασκούσαν τρία αδέλφια: ο Αντώνης, η Σοφία και ο Κωνσταντίνος. Την οικογενειακή τους επιχείρηση την είχαν ιδρύσει πριν πολλά χρόνια ο πατέρας τους και ο θείος τους, ο αδελφός του πατέρα τους. Όπως συμβαίνει στις περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν έχει καθορισθεί ο τρόπος διακυβέρνησης και της οικογένειας και της επιχείρησης, δηλαδή δεν έχει συζητηθεί και δεν έχει συμφωνηθεί το «Σύνταγμα» της οικογενειακής επιχείρησης, έτσι και στη δική μας, η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη. Ευτυχώς η διαμάχη των αδελφών είχε «αίσιο» τέλος, αφού ο πατέρας των τριών παιδιών εξαγόρασε το μερίδιο του αδελφού του, εξασφαλίζοντας έτσι τη συνέχεια της οικογενειακής επιχείρησης.
Ο Αντώνης, η Σοφία και ο Κωνσταντίνος, πήραν το μάθημά τους από τη διαμάχη του πατέρα τους με τον θείο τους. Για να μην επαναληφθεί η διαμάχη μεταξύ τους, αποφάσισαν να κάνουν μια συμφωνία. Συμφώνησαν αφενός να «διαχωρίσουν» τους τομείς αρμοδιότητάς τους και αφετέρου να μην μπλέκεται ο ένας στα πόδια του άλλου. Η Σοφία ανέλαβε το λογιστήριο και τις οικονομικές υπηρεσίες, ο Αντώνης τις πωλήσεις και ο Κωνσταντίνος την παραγωγή. Ένα πράγμα όμως παρέλειψαν: δεν όρισαν τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της εταιρείας. Τον άνθρωπο δηλαδή που θα έχει την ευθύνη και θα ελέγχεται για τη λήψη των στρατηγικών αποφάσεων και της επιχειρησιακής κατεύθυνσης της εταιρείας.
Αντί γι’ αυτό έγιναν και οι τρεις «Συνδιευθύνοντες Σύμβουλοι». Με άλλα λόγια, δεν ξεκαθάρισαν τους ρόλους τους, παρά μόνον επιφανειακά. Συμφώνησαν να έχουν τον ίδιο μισθό για να μην τσακώνονται, αλλά ξεχωριστούς τομείς εξουσίας στην οικογενειακή τους επιχείρησης.
Ποιο ήταν το αποτέλεσμα αυτής της συμφωνίας;
Ενώ η καθημερινότητα της οικογενειακής επιχείρησης (φαίνεται να…) πήγαινε καλά, τα τρία αδέλφια δεν συζητούσαν ποτέ για τη στρατηγική που επιθυμούσαν να ακολουθήσουν. Είναι αξιοσημείωτο ότι δεν είχαν κάνει καμία σοβαρή επένδυση – παρά τις μεγάλες ανάγκες – από τον καιρό που αποχώρησε ο πατέρας τους, δηλαδή για μια δεκαετία. Κάποια στιγμή, ο Αντώνης, έχοντας την «επαφή» με την αγορά λόγω των πωλήσεων, άνοιξε τη συζήτηση. Δυστυχώς για τα τρία αδέλφια οι τόνοι ανέβηκαν και οι εντάσεις μεταξύ τους αυξήθηκαν κατακόρυφα. Κι αυτό, επειδή ο καθένας «τόλμησε» να αποκαλύψει τη γνώμη του για την επιχειρησιακή κατεύθυνση της εταιρείας και, κυρίως, για το πως μελλοντικά θα μπορούσαν να αλλάξουν οι περιοχές ευθύνης των άλλων δυο αδελφών στην οικογενειακή επιχείρηση. Το αποτέλεσμα ήταν η συζήτηση να μην ολοκληρωθεί ποτέ, κι αυτό μόνο και μόνο για να διατηρηθεί το υπάρχον «status quo.»
Προφανώς μια τέτοια κατάσταση σε μια οικογενειακή επιχείρηση μπορεί να την οδηγήσει σε επιβίωση μόνο από τύχη. Οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να επιβιώνουν από τύχη. Χρειάζονται σχέδιο. Χρειάζονται στρατηγική. Χρειάζονται τους κατάλληλους ανθρώπους στις κατάλληλες θέσεις. Διαφορετικά, τα προβλήματα θα τα βρουν μπροστά τους είτε το θέλουν, είτε όχι.
Σκεφθείτε μόνον ότι έρχεται η επόμενη γενιά. Ο γιός της Σοφίας, ο Θανάσης, ήταν γεννημένος πωλητής. Αυτό το εξαιρετικό ταλέντο, έγινε υφιστάμενος του θείου του Αντώνη. Ο Κωνσταντίνος, παρότι ο νεότερος, είχε κάποια προβλήματα υγείας και σκόπευε να αποσυρθεί πρόωρα από την οικογενειακή επιχείρηση. Τα παιδιά του Κωνσταντίνου ήταν μικρά σε ηλικία, και το νωρίτερο που θα είχαν την ευκαιρία να εργασθούν στην οικογενειακή επιχείρηση ήταν σε δέκα χρόνια. Παρά ταύτα, ο Κωνσταντίνος ήθελε να διασφαλίσει ότι έστω και τότε θα είχαν την ευκαιρία να εργασθούν στην οικογενειακή επιχείρηση. Η Μαρία, η θυγατέρα του Αντώνη εργαζόταν στο λογιστήριο, έχοντας τη θεία της προϊσταμένη. Η απογοήτευσή της ήταν πολύ μεγάλη, γιατί έβλεπε τις δυνατότητες που είχε η οικογενειακή επιχείρηση ν’ αναπτυχθεί κι αυτό δεν συνέβαινε ποτέ. Μάλιστα, σκεφτόταν ότι η ανάπτυξη της οικογενειακής επιχείρησης θα της έδινε την ευκαιρία να ανελιχθεί στην ιεραρχία και να αναλάβει ακόμη πιο υπεύθυνο ρόλο.
Τελικά, η περίπτωσή μας δεν είναι τίποτε άλλο, παρά θέμα διαμοιρασμού της εξουσίας στην οικογενειακή επιχείρηση. Η ασαφής και τελματωμένη κατάσταση, δημιουργεί πάντα μια υποβόσκουσα συγκρουσιακή κατάσταση. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, το έναυσμα για να ξεκινήσει η σύγκρουση είναι όταν κάνει την «εμφάνισή» της μια ισχυρή δύναμη στην οικογενειακή επιχείρηση.
Κι όπως έλεγε ο Λέων Τολστόι: η δύναμη είναι μια λέξη που δεν καταλαβαίνουμε!